Sau khi cùng Lý Thường Kiệt Nam chinh Bắc chiến, dẹp yên giặc Tống, ông đã đi tu và ngao du khắp thiên hạ. Nhờ vậy ông có điều kiện tiếp thu và học được nghề khảm trai rồi về dạy cho con cháu trong làng. Các cụ trong thôn kể lại rằng, nghề này trước đây “năm chìm bảy nổi”, long đong lắm, có lúc tưởng rằng mai một. Người trong thôn hàng bao năm do không sống nổi với nghề đã “dứt áo ra đi”, rồng rắn nhau phiêu bạt vào Nam và các tỉnh thành trong cả nước kiếm sống, cả làng xác xơ, tiêu điều. Thế nhưng làng giờ giàu có và đổi thay nhiều. Cả làng lúc nào cũng sớm hôm bận rộn, khách tứ phương đổ về đây với những đơn đặt hàng tới tấp, nhiều khi làm không hết việc. Những người xa phương nay có điều kiện đã đầu tư về quê hương, số khác trở về để hành nghề. Sự giàu có của làng đã lan nhanh sang các thôn khác, đến nay 7/7 thôn của xã có nghề.

Các sản phẩm từ bàn tay, khối óc của những người thợ tài hoa làm ra đến nay cũng có những bước tiến dài, trước đây, những người thợ chỉ làm các bức hoành phi câu đối phục vụ cho các bậc vua chúa, quan lại và những đồ dùng như khảm sập gụ, tủ chè, bình phong, điếu ống, tráp trầu… với những đề tài phỏng theo các tích cổ như Tam cố thảo lư, Văn Vương cầu hiền, Giang tả cầu hôn, vinh quy bái tổ…. hoặc phỏng theo các con vật: Long, Ly, Quy, Phượng… Giờ, có đến hàng trăm hàng nghìn loại sản phẩm đa dạng phong phú về chủng loại, kích cỡ, từ những đồ thờ cúng: Núi thơ, hoành phi, hòm sắc, ống quyên, bao kiếm, thơ bào, đến những đồ gia dụng, hàng lưu niệm rất “bắt mắt”: đĩa khảm cá hay hoa, hộp mỹ phẩm khảm hoa to hoặc trang trí hoa chìm lá cuốn, lọ hoa các cỡ khảm cá ngũ sắc, bàn cờ, bình phong khảm cảnh vật bốn mùa, tranh khảm lấy tích trong chuyện dân gian, sập chủ yếu khảm cảnh núi non, hoa cỏ ở vai và chân sập, tủ chè và tủ chùa cũng được khảm khá tinh vi lấy các điển tích xưa như kết nghĩa vườn đào, anh hùng tương ngộ…. Ngoài ra, tùy theo các mẫu mã, thị hiếu trong và ngoài nước, thợ làng Ngọ còn đáp ứng theo yêu cầu đặt hàng với các loại như tẩu thuốc lá, cán ba tông, nậm rượi hay các thứ hàng độc đáo khác, hàng lưu niệm đủ loại…. Hàng từ thôn Ngọ giờ không chỉ được tiêu thụ nhiều trong nước mà còn rất được ưa chuộng ở nước ngoài như Nhật, Mỹ, Đài Loan, Anh, Hà Lan…

Nghề khảm trai ở thôn Ngọ mang tính chuyên môn hóa rất cao. Người thợ ở đây đã biết chọn các nguyên liệu chủ yếu là vỏ trai, vỏ ốc. Các loại vỏ có nhiều thứ khác nhau, trai cánh mỏng, vỏ sẫm màu, trai thịt vỏ trắng, trai ở vùng Thanh Hóa nhiều vân, ốc xà cừ ở các vùng biển các tỉnh Đà Nẵng, Nha Trang, Phan Thiết, hến biển có thứ mà trắng như tuyết có thứ màu vàng để cẩn hoa mai, hoa cúc… Ngoài ra, trai cửu khổng có 9 lỗ ở mép vỏ để khảm mặt núi non, cánh chim phượng, chim công… Các loại gỗ dùng để khảm phải là thứ gỗ chắc, thớ mịn, màu nền có ánh đỏ, hồng đổi màu với các họa tiết trai, ốc để tạo nên màu sắc tương phản nổi bật, đẹp mắt. Nghề đòi hỏi một trình độ kỹ thuật rất cao, người thợ phải hết sức tỉ mỉ, sáng tạo qua nhiều giai đoạn khác nhau, khảm trai là công đoạn cuối cùng. Những họa tiết trai, ốc, sau khi đã được cắt gọt tỉ mỉ, người thợ đục khảm trên sản phẩm rồi gắn họa tiết lên, sau đó mài và tách nét. Đó là với sản phẩm gỗ, còn với hàng sơn mài thì phải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ hơn ví như, đánh vải để tránh cong vênh, nứt nẻ sản phẩm rồi bó dùng sơn ta trát trên mặt cốt, mài bó, vóc, mà vó (làm nhiều nước bằng sơn ta), Các sản phẩm khảm trai ốc sơn mài được hoàn thiện, trải qua thời gian, khí hậu hanh khô hay ẩm ướt vẫn không bị thay đổi màu sắc. 

Bàn tay khéo léo, óc sáng tạo phong phú của những người thợ khảm Chuyên Mỹ mang đậm sắc thái văn hóa của vùng đất chiêm trũng đồng bằng Bắc Bộ đang trở thành điểm du lịch sinh thái làng nghề cuốn hút du khách trong và ngoài nước. Hiện nay các nghệ nhân khảm trai ở Chuyên Mỹ đang từng bước nâng cao tay nghề sáng tạo nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ phục vụ khách du lịch, với những sản phẩm tranh phong cảnh non nước, chân dung, tinh xảo đầy kỹ thuật cao.